REFAKATÇİ

Sorunları olduğunu belirten refakatçilerin belirtilen sorunlarının temizlikle ilgili (kliniğin ve kendi temizlikleri ile ilgili) % 24,9, dinlenme ile ilgili % 19,3, kişisel sorunlar % 10,4, ibadetle ilgili % 5,9, yemek ile ilgili % 4,8, sağlık personeli % 4,5 ve oda ile ilgili (çocukların ve refakatçilerin bulunduğu oda) % 3 olduğu saptanmıştır.

Refakatçilerin sorunlarına göre problem çözme düzeyleri istatistiksel açıdan bir önem ifade etmese de hiç sorun bildirmeyen ve dinlenme odası isteyen refakatçilerin diğerlerine göre sorunlarıyla iyi baş edemedikleri, kişisel sorunları olanların baş etme düzeylerinin diğerlerine göre en yüksek olduğu tespit edilmiştir.

Sorunum yok diyen refakatçilerin problemleriyle baş edememeleri sorunlarının farkında olmamalarından dolayı problemlerini çözme çabası içine girmemeleri ile açıklanabilir.

Refakatçilerin Sorunları

- Temizlikle ilgili sorunlar; “Banyo- tuvalet-lavabo kompleksi yetersiz ve temiz değil, banyo ihtiyacımızı karşılayamıyoruz, sıcak su ve çamaşır asma yeri yetersiz ”

- Dinlenmeyle ilgili sorunlar; “Yatak, çarşaf, battaniye, yastık ve sandalye yetersiz, dinlenme odası ve kadınlara ait bir refakatçi odası yok ”

- Kişisel sorunlar; “Kendi ihtiyaçlarımı karşılayamıyorum, maddiyatım yok ”

- İbadetle ilgili sorunlar; “İbadetimi yapamıyorum, ibadet odası yok ”

- Yemekle ilgili sorunlar; “ Daha hijyenik yapılsın ve dağıtılsın, yemek için odalar ve masalar olsun, yemek kartı problemi var, yemek yiyemiyoruz ”

- Sağlık personeli ile ilgili sorunlar;  “Daha hoşgörülü ve ilgili olmalılar, hastanın tedavisi ile ilgili bilgi vermeliler, sorularımızı cevaplamalılar ve daha saygılı olmalılar ”

- Hasta ve refakatçilerin kaldıkları oda ile ilgili sorunlar; “Odada saat, çağrı zili gibi araçlar yok, odalar ve lavaboları temiz değil, dolaplar yetersiz, ayrıca çok kalabalık ”

Refakatçilerin beklentileri arasında yukarıda açıklanan maddeler bulunmakta, ayrıca “Güler yüz, hoş görü, ilgi”, “Çocuğun ihtiyaçlarının ve ilaçlarının karşılanması” ve “Bir televizyon odasının düzenlenmesi” beklentileri de yer almaktadır.

Çalışmalarında, refakatçilerin yaşadıkları sorunları; uyku düzenlerinin bozulması, hareketlerinin kısıtlanması, temizlik düzenlerinin bozulması, yeme düzenlerinin bozulması, uzun süredir banyo yapamamaları, giysilerinin kirlenmesi değiştirememeleri ve boşaltım düzenlerinin bozulması şeklinde belirlenmiş, bu sorunların hastanede kalış süreleri, bulundukları hasta odasının özelliğine göre istatistiksel yönden bir anlam ifade etmediği tespit edilmiştir.

Pediatri bölümündeki ebeveynlerin ihtiyacı belirlenmiş ve bu ihtiyaçlar;

- Sağlık personelinin dürüst olması,
- Kendilerine karşı dürüst davranılması,
- Bilgi verilmesi,
- Destek olunması ve rehberlik edilmesi,
- Kişisel ihtiyaçları ve diğer aile üyeleri ile ilgili ihtiyaçlar şeklinde sınıflandırılmıştır.

Anneler için sağlık çalışanları ile iyi bir iletişim kurmanın önemli olduğu, annelerin fedakârlık yaparak kendi ihtiyaçlarının ikinci plana bıraktıkları belirlenmiştir.

Refakatte beklentilerin;

- Güler yüz-hoşgörü-ilgi (% 31,2),
- Dinlenme odası düzenlenmesi (% 17,5),
- Kliniğin daha temiz olması (% 9,7),
- İbadet odası düzenlenmesi (% 5,9),
- Çocuğun ihtiyaçlarının ve ilaçlarının karşılanması (% 3,7)
- Televizyon odası düzenlenmesi (% 3,3) şeklinde sıralandığı görülmektedir.

Beklentisi olmayan ve dinlenme odası isteyen refakatçilerin diğerlerine göre sorunlarıyla daha az baş ettikleri, temizlikle ilgili beklentileri olan refakatçilerin diğerlerine göre sorunlarıyla en iyi baş eden grubu oluşturduğu ve beklentilere göre refakatçilerin problem çözme düzeylerinin istatistiksel yönden anlamlı olduğu belirlenmiştir.

Beklentisi olmayan refakatçilerin sorunlarıyla baş edememeleri sorunlarının farkında olmamalarından dolayı problemlerini çözme çabası içine girmemeleri ile açıklanabilir.

Çalışmalarda refakatçilerin beklentileri sorulmuş,

- % 51,2’ si bir şikâyetlerinin olmadığını ve memnun olduklarını,
- % 26,2’ si daha fazla anlayış ve ilgi,
- % 11,2’ si daha fazla açıklama istediklerini belirtmişler, ayrıca bireysel gereksinimlerinin görevliler tarafından önemsenmediğini (% 91,2) ve azarlandıklarını (% 37,5) da ifade etmişlerdir.

T.C. Sağlık Bakanlığı, Tedavi Hizmetleri Müdürlüğü’nün Bakanlığa bağlı hastanelerde uyulması gereken hususlar ile ilgili genelgesinde, çağdaş sağlık işletmeciliğinde hasta beklentisine uygun doğru teşhis, kaliteli tıbbi bakım ve tedavinin yanı sıra personel-hasta ilişkilerinde hasta psikolojisine uygun bir şekilde güler yüzlü ve hoşgörülü davranılması, danışma ve yönlendirme hizmetlerinin etkin bir biçimde düzenlenmesi yer almaktadır.

Çalışmalarda hastanede çocuklarının yanında bulunan annelerin; tepkilerinin, hastane korkularının, destek ve bilgi ihtiyaçlarının, kendilerine zaman ayırma ihtiyaçlarının ve ebeveynlik sorumlulukları için yardım ihtiyaçlarının anlaşılması beklentilerinin olduğu, beklentilerinin çocukların sağlık durumu hakkında yazılı bilgi, ekonomik yardım hakkında, taburculuk sonrası ile ilgili bilgi şeklinde sıralandığını belirlenmiştir.

Sorunları için başvurdukları kişiler incelendiğinde; refakatçilerin en çok hemşireye başvurdukları, ancak hekime başvuran grubun diğerlerine göre sorunlarını en iyi şekilde çözdüğü saptanmış, sorunları için başvurdukları kişilere göre refakatçilerin problem çözme düzeylerinin istatistiksel açıdan önemli olduğu tespit edilmiştir.

Bu anlamlılığın hekim grubundan kaynaklandığı saptanmıştır. Ebeveynlerin çoğunun sorunlarını çözmek için hastanenin yardımına ihtiyaçlarının olduğunu bildirdikleri saptanmıştır.

Refakat Ve Öneriler

Refakatçilerin genel olarak problem çözme düzeylerinin ortalama olduğu, yaş grubu ve medeni durumun refakatçilerin sorunlarıyla baş etmeleri üzerinde istatistiksel yönden anlamlı bir etkiye sahip olmadığı, eğitim durumunun refakatçilerin sorunları ile baş etmelerini etkilediği, aradaki bu farkın lise mezunu olan refakatçilerden kaynaklandığı belirlenmiştir.

Çocukla akrabalık derecesinin, refakatçilik deneyiminin ve refakatçilik süresinin refakatçilerin sorunlarıyla baş etmelerini istatistiksel yönden etkilemediği, çocuklarının yaş gruplarına göre refakatçilerin sorunlarıyla baş etmelerinin istatistiksel açıdan anlamlı olduğu, bu anlamlılığın 4-5 yaş grubundaki çocuklardan kaynaklandığı saptanmıştır.

Çocuklarının cinsiyeti, sosyal güvence, refakatçilerin sorunlarına göre sorunlarını çözme becerilerinin istatistiksel yönden bir anlam ifade etmediği belirlenmiştir.

Refakatçilerin sorunlarını çözmek için % 56,9’unun hemşireye, % 33,5’inin hekime başvurdukları saptanmıştır. Sorunlarının çözümü için hekime başvuran refakatçilerin problem çözme puan ortalamaları hemşirelere başvuranlara göre daha yüksek bulunmuştur.

Hastanede sadece hastanın değil refakatçilerin de sorunlarının olabileceği ve bunlarında çözülmesinin hasta bakım kalitesinin artırılmasında etkili olacağının tüm sağlık personeli tarafından önemsenmesi ve etkili çözümlerin bulunması.

Küçük yaş grubu çocuk refakatçilerinin sorumluluklarının daha fazla olması nedeniyle daha çok desteklenmeleri, Refakatçilerin sorunları için en çok hemşirelerden çözüm beklemeleri hemşirelerin bu sorumluluğunu gündeme getirmekte ve dolayısıyla hemşirelerin çözebileceği sorunlarla ilgilenmesi, çözemediği sorunları ise sağlık personelinin diğer elemanlarından ve idari personelden yardım alarak ekip anlayışıyla yaklaşması.

Çocuk kliniklerinde çocukların yanı sıra yetişkinlere yönelik de özel düzenlemelerin ve girişimlerin yapılması önerilebilir.